اینترنت و شبکه‌های کامپیوتری بخش مهمی از زندگی روزمره ما هستند، اما اصطلاحات تخصصی این حوزه گاهی پیچیده به نظر می‌رسند. درک اصطلاحات شبکه و اینترنت به شما کمک می‌کند تا فناوری‌های دیجیتال را بهتر بشناسید، مشکلات فنی را سریع‌تر حل کنید و در دنیای دیجیتال با اطمینان بیشتری عمل کنید. از مفاهیم پایه مانند Wi-Fi و IP گرفته تا اصطلاحات پیشرفته‌تر مثل بلاک‌چین و کلود کامپیوتینگ، این راهنما همه را پوشش می‌دهد.
لیست اصطلاحات مهم شبکه و اینترنت
۱. اینترنت (Internet)
اینترنت شبکه‌ای جهانی از کامپیوترها و سرورها است که از طریق پروتکل‌های استاندارد به هم متصل شده‌اند. این شبکه امکان تبادل اطلاعات، مانند ارسال ایمیل یا مشاهده وب‌سایت‌ها، را در سراسر جهان فراهم می‌کند.
۲. شبکه (Network)
شبکه مجموعه‌ای از دستگاه‌ها، مانند کامپیوترها، گوشی‌ها و پرینترها، است که از طریق کابل یا فناوری بی‌سیم به هم متصل شده‌اند. شبکه‌ها برای اشتراک‌گذاری داده‌ها و منابع، مثل فایل‌ها یا اینترنت، استفاده می‌شوند.
۳. آی‌پی (IP – Internet Protocol)
آی‌پی آدرسی منحصربه‌فرد است که به هر دستگاه در شبکه اختصاص داده می‌شود. این آدرس مانند کد پستی عمل می‌کند و به داده‌ها کمک می‌کند تا به مقصد درست برسند.
۴. پهنای باند (Bandwidth)
پهنای باند مقدار داده‌ای است که می‌تواند در یک زمان مشخص از طریق شبکه منتقل شود. این مفهوم مانند عرض یک جاده است؛ هرچه پهنای باند بیشتر باشد، داده‌های بیشتری می‌توانند همزمان جابه‌جا شوند.
۵. وای‌فای (Wi-Fi)
وای‌فای فناوری بی‌سیم است که به دستگاه‌ها امکان اتصال به اینترنت یا شبکه محلی را بدون کابل می‌دهد. این فناوری از امواج رادیویی برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کند.
۶. روتر (Router)
روتر دستگاهی است که داده‌ها را بین شبکه‌های مختلف هدایت می‌کند. این دستگاه مانند یک پلیس راهنمایی عمل می‌کند و اطمینان می‌دهد که داده‌ها به مقصد درست برسند.
۷. مودم (Modem)
مودم دستگاهی است که سیگنال‌های دیجیتال را به سیگنال‌های آنالوگ (و برعکس) تبدیل می‌کند. این دستگاه اتصال شما به ارائه‌دهنده اینترنت را برقرار می‌کند.
۸. دامنه (Domain)
دامنه یا Domain، همان نام سایت شما در اینترنت است که کاربران با تایپ کردن آن در مرورگر به سایت شما دسترسی پیدا می‌کنند. برای مثال، در آدرس www.bytegate.io، قسمت bytegate.io یک دامنه است.
۹. دی‌ان‌اس (Domain Name System – DNS)
دی‌ان‌اس سیستمی است که نام‌های دامنه، مانند bytegate.io، را به آدرس‌های آی‌پی تبدیل می‌کند. این سیستم مانند دفترچه تلفن اینترنت عمل می‌کند و باعث می‌شود نیازی به حفظ کردن اعداد پیچیده آی‌پی نداشته باشیم.
۱۰. پروتکل (Protocol)
پروتکل مجموعه‌ای از قوانین است که نحوه انتقال داده‌ها در شبکه را تعیین می‌کند. این قوانین مانند زبان مشترکی هستند که دستگاه‌ها برای ارتباط از آن استفاده می‌کنند.
۱۱. اچ‌تی‌تی‌پی (HTTP)
اچ‌تی‌تی‌پی پروتکلی است که برای انتقال صفحات وب در اینترنت استفاده می‌شود. این پروتکل به مرورگرها کمک می‌کند تا محتوای وب‌سایت‌ها را بارگذاری کنند.
۱۲. اچ‌تی‌تی‌پی‌اس (HTTPS)
اچ‌تی‌تی‌پی‌اس نسخه امن اچ‌تی‌تی‌پی است که داده‌ها را رمزنگاری می‌کند. این پروتکل از اطلاعات کاربران، مانند رمزهای عبور، در برابر هکرها محافظت می‌کند.
۱۳. وی‌پی‌ان (Virtual Private Network)
وی‌پی‌ان شبکه‌ای خصوصی است که اتصال امن به اینترنت را از طریق رمزنگاری فراهم می‌کند. این فناوری برای حفظ حریم خصوصی و دور زدن محدودیت‌های جغرافیایی استفاده می‌شود.
۱۴. لن (LAN – Local Area Network)
لن شبکه‌ای محلی است که دستگاه‌ها را در یک محدوده کوچک، مانند خانه یا دفتر، به هم متصل می‌کند. این شبکه برای اشتراک‌گذاری فایل‌ها و چاپگرها مناسب است.
۱۵. ون (WAN – Wide Area Network)
ون شبکه‌ای گسترده است که مناطق جغرافیایی بزرگ، مانند شهرها یا کشورها، را به هم متصل می‌کند. اینترنت نمونه‌ای از یک شبکه ون است.
۱۶. سرور (Server)
سرور کامپیوتری قدرتمند است که خدمات یا داده‌ها را به دستگاه‌های دیگر ارائه می‌دهد. برای مثال، سرورهای وب‌سایت‌ها محتوای صفحات را به مرورگر شما ارسال می‌کنند.
۱۷. کلاینت (Client)
کلاینت دستگاه یا نرم‌افزاری است که از سرور خدمات یا داده دریافت می‌کند. مرورگر شما هنگام بازدید از یک وب‌سایت نقش کلاینت را ایفا می‌کند.
۱۸. پینگ (Ping)
پینگ ابزاری است که سرعت و کیفیت اتصال بین دو دستگاه در شبکه را آزمایش می‌کند. این ابزار زمان لازم برای ارسال و دریافت داده را اندازه‌گیری می‌کند.
۱۹. دانلود (Download)
دانلود فرآیند انتقال داده‌ها از اینترنت به دستگاه شما است. برای مثال، وقتی فیلمی را از یوتیوب ذخیره می‌کنید، در حال دانلود هستید.
۲۰. آپلود (Upload)
آپلود فرآیند ارسال داده‌ها از دستگاه شما به اینترنت است. مثلاً وقتی عکسی را در اینستاگرام منتشر می‌کنید، آن را آپلود کرده‌اید.
۲۱. پکت (Packet)
پکت‌ها واحدهای کوچک داده هستند که در شبکه جابه‌جا می‌شوند. داده‌های بزرگ به پکت‌های کوچک تقسیم می‌شوند تا انتقال راحت‌تر شود.
۲۲. ترافیک (Traffic)
ترافیک به حجم داده‌هایی اشاره دارد که در یک شبکه جابه‌جا می‌شوند. ترافیک بالا می‌تواند باعث کندی شبکه شود.
۲۳. کلود (Cloud)
کلود به ذخیره و پردازش داده‌ها روی سرورهای آنلاین به جای دستگاه محلی اشاره دارد. خدماتی مثل گوگل درایو از فناوری کلود استفاده می‌کنند.
۲۴. باندل (Bundle)
باندل بسته‌ای از خدمات اینترنتی، مانند اینترنت، تلفن و تلویزیون، است که توسط ارائه‌دهندگان عرضه می‌شود. این بسته‌ها معمولاً مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.
۲۵. فیشینگ (Phishing)
فیشینگ حمله‌ای سایبری است که با استفاده از ایمیل‌ها یا وب‌سایت‌های جعلی اطلاعات حساس، مانند رمز عبور، را سرقت می‌کند. این حملات معمولاً کاربران را فریب می‌دهند.
۲۶. بدافزار (Malware)
بدافزار نرم‌افزاری مخرب است که به دستگاه‌ها آسیب می‌رساند یا اطلاعات را سرقت می‌کند. ویروس‌ها و تروجان‌ها نمونه‌هایی از بدافزار هستند.
۲۷. رمزنگاری (Encryption)
رمزنگاری فرآیند تبدیل داده‌ها به کدهای غیرقابل خواندن است تا از دسترسی غیرمجاز جلوگیری شود. این فناوری برای امنیت اطلاعات حساس استفاده می‌شود.
۲۸. آدرس مک (MAC Address)
آدرس مک شناسه‌ای منحصربه‌فرد است که به سخت‌افزار هر دستگاه در شبکه اختصاص دارد. این آدرس برای شناسایی دستگاه‌ها در شبکه‌های محلی استفاده می‌شود.
۲۹. پورت (Port)
پورت شماره‌ای است که برای شناسایی نوع سرویس در شبکه استفاده می‌شود. برای مثال، پورت ۸۰ برای اچ‌تی‌تی‌پی استفاده می‌شود.
۳۰. آی‌اس‌پی (ISP – Internet Service Provider)
آی‌اس‌پی شرکتی است که خدمات دسترسی به اینترنت را ارائه می‌دهد. شرکت‌هایی مثل ایرانسل یا مخابرات نمونه‌هایی از آی‌اس‌پی هستند.
۳۱. کیو‌او‌اس (QoS – Quality of Service)
کیو‌او‌اس سیستمی برای مدیریت ترافیک شبکه است که اولویت‌بندی داده‌ها را برای بهبود عملکرد انجام می‌دهد. این فناوری برای جلوگیری از کندی در تماس‌های ویدئویی استفاده می‌شود.
۳۲. بلوتوث (Bluetooth)
بلوتوث فناوری بی‌سیم است که دستگاه‌ها را در فاصله کوتاه به هم متصل می‌کند. این فناوری برای انتقال فایل یا اتصال هدفون بی‌سیم استفاده می‌شود.
۳۳. اترنت (Ethernet)
اترنت فناوری اتصال سیمی برای شبکه‌های محلی است. این فناوری سرعت و پایداری بالایی برای اتصال دستگاه‌ها فراهم می‌کند.
۳۴. دیتاسنتر (Data Center)
دیتاسنتر مکانی است که سرورهای بزرگ برای ذخیره و پردازش داده‌ها نگهداری می‌شوند. این مراکز قلب اینترنت و خدمات کلود هستند.
۳۵. هات‌اسپات (Hotspot)
هات‌اسپات نقطه‌ای است که امکان اتصال به اینترنت از طریق وای‌فای را فراهم می‌کند. مثلاً وای‌فای عمومی در کافی‌شاپ‌ها یک هات‌اسپات است.
۳۶. بک‌بون (Backbone)
بک‌بون شبکه‌های اصلی اینترنت هستند که داده‌ها را در سطح جهانی منتقل می‌کنند. این شبکه‌ها ستون فقرات اینترنت را تشکیل می‌دهند.
۳۷. پروکسی (Proxy)
پروکسی سروری است که به عنوان واسطه بین کاربر و اینترنت عمل می‌کند. این سرور می‌تواند برای مخفی کردن آی‌پی یا دسترسی به محتوای محدود استفاده شود.
۳۸. فایروال (Firewall)
فایروال نرم‌افزار یا سخت‌افزاری است که از شبکه در برابر دسترسی‌های غیرمجاز محافظت می‌کند. این ابزار مانند نگهبان عمل می‌کند و ترافیک ورودی و خروجی را بررسی می‌کند.
۳۹. هاستینگ (Hosting)
هاستینگ سرویسی است که فضای ذخیره‌سازی و منابع لازم برای میزبانی وب‌سایت‌ها را فراهم می‌کند. شرکت‌های هاستینگ سرورهای مورد نیاز وب‌سایت‌ها را مدیریت می‌کنند.
۴۰. اس‌اس‌ال (SSL – Secure Sockets Layer)
اس‌اس‌ال پروتکلی است که ارتباط امن بین مرورگر و وب‌سایت را فراهم می‌کند. این فناوری داده‌ها را رمزنگاری می‌کند تا هکرها نتوانند آن‌ها را بخوانند.
۴۱. سی‌دی‌ان (CDN – Content Delivery Network)
سی‌دی‌ان شبکه‌ای از سرورها است که محتوای وب را در نقاط مختلف جهان ذخیره می‌کند. این فناوری سرعت بارگذاری وب‌سایت‌ها را افزایش می‌دهد.
۴۲. لتنسی (Latency)
لتنسی تأخیر در انتقال داده‌ها در شبکه است. لتنسی پایین به معنای اتصال سریع‌تر و تجربه کاربری بهتر است.
۴۳. نت (NAT – Network Address Translation)
نت فرآیندی است که آدرس‌های آی‌پی خصوصی را به آی‌پی عمومی تبدیل می‌کند. این فناوری به چندین دستگاه اجازه می‌دهد از یک آی‌پی عمومی استفاده کنند.
۴۴. دی‌داس (DDoS – Distributed Denial of Service)
دی‌داس حمله‌ای سایبری است که با ارسال حجم زیادی درخواست، سرور را از کار می‌اندازد. این حملات برای مختل کردن وب‌سایت‌ها استفاده می‌شوند.
۴۵. اِی‌پی‌آی (API – Application Programming Interface)
اِی‌پی‌آی رابطی است که به برنامه‌ها اجازه می‌دهد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. برای مثال، اپلیکیشن‌های هواشناسی از اِی‌پی‌آی برای دریافت داده استفاده می‌کنند.
۴۶. کوکی (Cookie)
کوکی فایل کوچکی است که اطلاعات کاربر، مانند تنظیمات وب‌سایت، را در مرورگر ذخیره می‌کند. این فایل‌ها تجربه کاربری را شخصی‌سازی می‌کنند.
۴۷. کش (Cache)
کش ذخیره موقت داده‌ها است که دسترسی سریع‌تر به وب‌سایت‌ها یا برنامه‌ها را فراهم می‌کند. برای مثال، مرورگرها صفحات وب را در کش ذخیره می‌کنند.
۴۸. فریم‌ورک (Framework)
فریم‌ورک ساختاری نرم‌افزاری است که توسعه برنامه‌های شبکه‌ای را آسان‌تر می‌کند. فریم‌ورک‌ها ابزارها و کتابخانه‌هایی برای برنامه‌نویسان فراهم می‌کنند.
۴۹. آی‌پی استاتیک (Static IP)
آی‌پی استاتیک آدرسی ثابت است که تغییر نمی‌کند. این نوع آی‌پی برای سرورها یا دستگاه‌هایی که نیاز به آدرس دائمی دارند استفاده می‌شود.
۵۰. آی‌پی دینامیک (Dynamic IP)
آی‌پی دینامیک آدرسی است که به‌صورت دوره‌ای تغییر می‌کند. این نوع آی‌پی معمولاً برای کاربران خانگی استفاده می‌شود.
۵۱. سوئیچ (Switch)
سوئیچ دستگاهی است که دستگاه‌های داخل یک شبکه را به هم متصل می‌کند. این دستگاه داده‌ها را به مقصد درست هدایت می‌کند.
۵۲. هاب (Hub)
هاب دستگاهی ساده است که چندین دستگاه را در شبکه به هم متصل می‌کند. هاب‌ها برخلاف سوئیچ‌ها داده‌ها را به همه دستگاه‌ها ارسال می‌کنند.
۵۳. پچ کابل (Patch Cable)
پچ کابل کابلی کوتاه است که برای اتصال دستگاه‌ها، مانند کامپیوتر به روتر، استفاده می‌شود. این کابل‌ها در شبکه‌های سیمی رایج هستند.
۵۴. تونلینگ (Tunneling)
تونلینگ فرآیند ارسال داده‌ها از طریق یک شبکه امن در شبکه عمومی است. این فناوری در وی‌پی‌ان‌ها برای امنیت بیشتر استفاده می‌شود.
۵۵. وی‌او‌آی‌پی (VoIP – Voice over IP)
وی‌او‌آی‌پی فناوری انتقال صدا از طریق اینترنت است. برنامه‌هایی مثل واتس‌اپ و اسکایپ از این فناوری برای تماس صوتی استفاده می‌کنند.
۵۶. مگابیت بر ثانیه (Mbps – Megabits per second)
مگابیت بر ثانیه واحدی برای اندازه‌گیری سرعت اینترنت است. سرعت بالاتر به معنای دانلود و آپلود سریع‌تر است.
۵۷. گیگابیت (Gigabit)
گیگابیت واحدی برای سرعت اینترنت است که از مگابیت بالاتر است. این سرعت برای کاربردهای سنگین، مانند استریم ۴K، مناسب است.
۵۸. فرکانس (Frequency)
فرکانس تعداد سیکل‌های سیگنال در ثانیه است که در فناوری‌های بی‌سیم مثل وای‌فای استفاده می‌شود. برای مثال، ۲.۴ گیگاهرتز فرکانس رایج وای‌فای است.
۵۹. اس‌اس‌آی‌دی (SSID – Service Set Identifier)
اس‌اس‌آی‌دی نامی است که شبکه وای‌فای شما را شناسایی می‌کند. این نام در لیست شبکه‌های موجود در دستگاه‌ها نمایش داده می‌شود.
۶۰. اکسس پوینت (Access Point)
اکسس پوینت دستگاهی است که امکان اتصال بی‌سیم به شبکه را فراهم می‌کند. این دستگاه‌ها در شبکه‌های بزرگ برای پوشش‌دهی بهتر استفاده می‌شوند.
۶۱. رنج اکستندر (Range Extender)
رنج اکستندر دستگاهی است که محدوده پوشش وای‌فای را افزایش می‌دهد. این دستگاه سیگنال وای‌فای را تقویت می‌کند تا به مناطق دوردست برسد.
۶۲. پاورلاین (Powerline)
پاورلاین فناوری است که اینترنت را از طریق کابل‌های برق خانه منتقل می‌کند. این فناوری برای مناطقی که وای‌فای ضعیف است مناسب است.
۶۳. دی‌ام‌زی (DMZ – Demilitarized Zone)
دی‌ام‌زی بخشی از شبکه است که برای امنیت بیشتر از بقیه جدا شده است. سرورهای عمومی، مانند وب‌سایت‌ها، معمولاً در دی‌ام‌زی قرار می‌گیرند.
۶۴. یو‌پی‌ان‌پی (UPnP – Universal Plug and Play)
یو‌پی‌ان‌پی پروتکلی است که به دستگاه‌ها اجازه می‌دهد به‌طور خودکار به شبکه متصل شوند. این فناوری برای تنظیمات آسان دستگاه‌ها استفاده می‌شود.
۶۵. وی‌لن (VLAN – Virtual LAN)
وی‌لن شبکه‌ای مجازی است که شبکه فیزیکی را به بخش‌های جداگانه تقسیم می‌کند. این فناوری برای مدیریت بهتر و امنیت بیشتر استفاده می‌شود.
۶۶. ریموت دسکتاپ (Remote Desktop)
ریموت دسکتاپ نرم‌افزاری است که به شما امکان کنترل کامپیوتر از راه دور را می‌دهد. این ابزار برای پشتیبانی فنی یا دسترسی به فایل‌ها استفاده می‌شود.
۶۷. اف‌تی‌پی (FTP – File Transfer Protocol)
اف‌تی‌پی پروتکلی برای انتقال فایل‌ها در شبکه است. این پروتکل برای آپلود و دانلود فایل‌های بزرگ استفاده می‌شود.
۶۸. اس‌اف‌تی‌پی (SFTP)
اس‌اف‌تی‌پی نسخه امن اف‌تی‌پی است که داده‌ها را رمزنگاری می‌کند. این پروتکل برای انتقال امن فایل‌ها استفاده می‌شود.
۶۹. بوت‌نت (Botnet)
بوت‌نت شبکه‌ای از دستگاه‌های هک‌شده است که برای حملات سایبری، مانند دی‌داس، استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها بدون اطلاع کاربران کنترل می‌شوند.
۷۰. ردیابی (Tracking)
ردیابی فرآیند جمع‌آوری داده‌های رفتار کاربران در اینترنت است. وب‌سایت‌ها از ردیابی برای نمایش تبلیغات هدفمند استفاده می‌کنند.
۷۱. تور (Tor)
تور مرورگری است که به کاربران امکان ناشناس ماندن در اینترنت را می‌دهد. این مرورگر داده‌ها را از طریق چندین سرور رمزنگاری‌شده هدایت می‌کند.
۷۲. بلاک‌چین (Blockchain)
بلاک‌چین فناوری دفتر کل توزیع‌شده است که داده‌ها را به‌صورت امن و شفاف ذخیره می‌کند. این فناوری در رمز ارزها و قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود.
۷۳. رمز ارز (Cryptocurrency)
رمز ارز پول دیجیتالی است که از بلاک‌چین برای امنیت استفاده می‌کند. بیت‌کوین و اتریوم نمونه‌هایی از رمز ارزها هستند.
۷۴. هک (Hack)
هک دسترسی غیرمجاز به سیستم یا شبکه است. هکرها ممکن است اطلاعات را سرقت کنند یا به سیستم‌ها آسیب برسانند.
۷۵. تست نفوذ (Penetration Testing)
تست نفوذ آزمایشی است که نقاط ضعف امنیتی شبکه را شناسایی می‌کند. این فرآیند برای بهبود امنیت سیستم‌ها انجام می‌شود.
۷۶. دی‌ان‌اس لیک (DNS Leak)
دی‌ان‌اس لیک زمانی رخ می‌دهد که اطلاعات دی‌ان‌اس شما هنگام استفاده از وی‌پی‌ان فاش شود. این مشکل می‌تواند حریم خصوصی شما را به خطر بیندازد.
۷۷. آی‌پی‌وی۴ (IPv4)
آی‌پی‌وی۴ نسخه قدیمی‌تر پروتکل آی‌پی است که از آدرس‌های ۳۲ بیتی استفاده می‌کند. این نسخه ظرفیت محدودی برای آدرس‌دهی دارد.
۷۸. آی‌پی‌وی۶ (IPv6)
آی‌پی‌وی۶ نسخه جدیدتر پروتکل آی‌پی است که از آدرس‌های ۱۲۸ بیتی استفاده می‌کند. این نسخه ظرفیت آدرس‌دهی بسیار بیشتری دارد.
۷۹. دیتابیس (Database)
دیتابیس مجموعه‌ای سازمان‌یافته از داده‌ها است که برای ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده می‌شود. وب‌سایت‌ها از دیتابیس برای مدیریت محتوا استفاده می‌کنند.
۸۰. هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)
هوش مصنوعی فناوری است که به ماشین‌ها امکان تصمیم‌گیری و یادگیری می‌دهد. چت‌بات‌ها و سیستم‌های پیشنهاددهنده نمونه‌هایی از هوش مصنوعی هستند.
۸۱. اینترنت اشیا (IoT – Internet of Things)
اینترنت اشیا به اتصال دستگاه‌های روزمره، مانند یخچال یا لامپ، به اینترنت اشاره دارد. این فناوری برای اتوماسیون خانگی استفاده می‌شود.
۸۲. یادگیری ماشین (Machine Learning)
یادگیری ماشین زیرشاخه‌ای از هوش مصنوعی است که به سیستم‌ها امکان یادگیری از داده‌ها را می‌دهد. این فناوری در تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی استفاده می‌شود.
۸۳. وب تاریک (Dark Web)
وب تاریک بخشی از اینترنت است که تنها با ابزارهای خاص، مانند تور، قابل دسترسی است. این بخش برای فعالیت‌های ناشناس استفاده می‌شود.
آشنایی با اصطلاحات شبکه و اینترنت به شما کمک می‌کند تا فناوری‌های دیجیتال را بهتر درک کنید، مشکلات فنی را سریع‌تر حل کنید و در دنیای دیجیتال حرفه‌ای‌تر عمل کنید.
بیشتر بخوانید:
ویندوز Domain چیست؟
آموزش تغییر دادن تنظیمات DNS در ویندوز
نحوه بدست آوردن آدرس IP کامپیوتر
