استفاده از آنتی ویروس، یکی از مهمترین نرم‌افزارهای کامپیوتری است که بسیاری از کاربران و کارشناسان ضرورت آن را تأیید می‌کنند. خواندن ادامه این مطلب را توصیه می‌کنم اگر تاکنون به این مسئله فکر کرده‌اید که برنامه‌های ضد ویروس چگونه قادرند ویروس‌ها را تشخیص دهند و آیا اسکن منظم جهت شناسایی ویروس‌ها ضروری است. آنتی‌ویروس یک نرم‌افزار قدرتمند و ضروری برای سیستم‌های عامل ویندوز است.
آنتی ویروس چگونه ویروس‌ها را پیدا می‌کند؟
آنتی ویروس از روش‌ها و تکنیک‌های مختلف برای شناسایی ویروس‌ها استفاده می‌کند. در زیر توضیحاتی درباره روش‌های اصلی استفاده شده توسط آنتی ویروس‌ها برای شناسایی ویروس‌ها آمده است:
- Signature-Based Detection: در این روش، آنتی ویروس با استفاده از الگوهای یا امضاهای مشخصی که برای هر نوع ویروس تعیین شده است، ویروس‌ها را شناسایی می‌کند. این الگوها شامل بخش‌های خاصی از کد یا الگوریتم‌هایی هستند که برای عملکرد ویروس استفاده می‌شوند. آنتی ویروس با مقایسه امضاهای فایل‌ها با بانک اطلاعاتی خود، وجود ویروس را تشخیص می‌دهد.
- Heuristic Analysis: در این روش، آنتی ویروس الگوریتم‌های هوش مصنوعی و قانون‌های آماری را برای شناسایی الگوهای مشترک و ناشناخته در برنامه‌ها و فایل‌ها استفاده می‌کند. با بررسی رفتار و عملکرد فایل‌ها و برنامه‌ها، آنتی ویروس سعی می‌کند ویروس‌ها و برنامه‌های مخرب را شناسایی کند.
- Sandbox Analysis: در این روش، آنتی ویروس فایل‌ها و برنامه‌ها را در یک محیط مجازی و ایزوله اجرا می‌کند، که به آن “سندباکس” معروف است. در این محیط، عملکرد فایل‌ها و برنامه‌ها بدون تأثیر بر سیستم اصلی بررسی می‌شود. اگر فایل مورد بررسی عملکرد مشکوکی داشته باشد، آنتی ویروس آن را به عنوان ویروس شناسایی می‌کند.
- Behavioral Monitoring: در این روش، آنتی ویروس به طور مداوم رفتار سیستم و فعالیت‌های برنامه‌ها را نظارت می‌کند. در صورت تشخیص رفتار غیرعادی و مشکوک، مانند تلاش برای تغییر فایل‌های سیستمی یا اتصال به منابع غیرمجاز، آنتی ویروس ممکن است فایل یا برنامه را به عنوان ویروس تشخیص دهد.
ویروس‌ها در چه فایل های پنهان می‌شوند؟
ویروس‌ها قادرند در مکان‌های متنوعی در سیستم‌ها پنهان شوند، از اسناد تا فایل‌های قرار گرفته در قسمت‌های مختلف سیستم. آن‌ها حتی می‌توانند در فایل‌ها و پوشه‌های سیستمی حیاتی یا حتی در بایوس کامپیوتر پنهان شوند. حتی بخش بوت درایو هم در برابر ویروس‌ها امن نیست و آن‌ها می‌توانند از طریق این راه دسترسی به آن پیدا کنند هنگامی که سیستم را راه‌اندازی می‌کنید.
ویروس‌ها برای حمله به کامپیوتر شما از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از آن‌ها نقش فایل‌های سیستمی حیاتی را بازی می‌کنند و برخی از آن‌ها بدون هیچگونه هشداری سیستم شما را قفل می‌کنند. برخی از ویروس‌ها حتی قبل از فعال شدن خود، تلاش می‌کنند تا به حد ممکن در سیستم گسترش یابند.
این روش‌های متنوع باعث شده است که کاربران به فکر استفاده از نرم‌افزارهای آنتی ویروس باشند و البته شرکت‌های مختلفی نیز در این زمینه فعالیت داشته باشند. بنابراین انتخاب یک برنامه آنتی ویروس مناسب برای حفظ امنیت در هنگام استفاده از اینترنت، بسیار مهم است.
تفاوت اسکن کامل، لحظه و پس زمینه در آنتی ویروس ها چیست؟
در آنتی ویروس‌ها، تفاوت بین اسکن کامل (Full Scan)، اسکن لحظه‌ای (Real-time Scan) و اسکن پس زمینه (Background Scan) به شرح زیر است:
- اسکن کامل (Full Scan): در اسکن کامل، آنتی ویروس تمامی فایل‌ها و بخش‌های سیستم را بررسی می‌کند. این فرایند شامل اسکن کردن همه درایوها، پوشه‌ها، فایل‌ها و حتی بخش‌های سیستمی است. هدف اصلی در اسکن کامل، کشف و شناسایی همه نوع ویروس‌ها و برنامه‌های مخرب ممکن است. این نوع اسکن معمولاً زمان‌بر است و ممکن است برای کامپیوتر منابع سنگینی را مصرف کند. برای حفظ امنیت و رفع تهدیدات محتمل، اسکن کامل به‌صورت دوره‌ای و منظم انجام می‌شود، مثلاً هر هفته یا ماه یکبار.
- اسکن لحظه‌ای (Real-time Scan): در اسکن لحظه‌ای، آنتی ویروس به‌صورت پیوسته و در زمان واقعی فایل‌ها و برنامه‌هایی که توسط کاربر اجرا، دانلود یا باز کرده می‌شوند، بررسی می‌کند. هدف اصلی از اسکن لحظه‌ای، شناسایی و جلوگیری از ورود ویروس‌ها و برنامه‌های مخرب به سیستم در زمان اجرا است. با این روش، آنتی ویروس به‌صورت فوری و در زمان وقوع، تشخیص و مسدودسازی فایل‌ها و برنامه‌های مشکوک را انجام می‌دهد. این نوع اسکن به‌طور پیشفرض در آنتی ویروس‌ها فعال است و به صورت مداوم در پس‌زمینه سیستم اجرا می‌شود.
- اسکن پس زمینه (Background Scan): در اسکن پس زمینه، آنتی ویروس به‌صورت خودکار و در زمانی که سیستم در حال استفاده نیست، فایل‌ها و بخش‌های سیستم را بررسی می‌کند. هدف اصلی از اسکن پس زمینه، شناسایی ویروس‌ها و برنامه‌های مخرب در زمانی که کاربر در حال استفاده از سیستم نیست و فعالیت‌های سیستم کمتر است. این نوع اسکن در پس‌زمینه اجرا می‌شود و تلاش می‌کند تا در زمانی که سیستم آزاد است، ویروس‌ها را شناسایی و اقدام به تمیزسازی آن‌ها کند.در کل، تفاوت اسکن کامل، لحظه‌ای و پس زمینه در آنتی ویروس‌ها به محدوده و زمان اسکن می‌پردازد. اسکن کامل تمامی فایل‌ها و بخش‌های سیستم را بررسی می‌کند و معمولاً به صورت دوره‌ای انجام می‌شود. اسکن لحظه‌ای به‌صورت پیوسته و در زمان واقعی فایل‌ها را بررسی می‌کند و هدفش شناسایی و جلوگیری از ورود ویروس‌ها به سیستم در زمان اجرا است. اما اسکن پس زمینه در زمانی که سیستم در حال استفاده نیست، فایل‌ها را بررسی می‌کند و تلاش می‌کند تا ویروس‌ها را شناسایی و تمیزسازی کند.
آنتی ویروس چگونه با فایل‌های ویروسی رفتار می‌کند؟
وقتی یک آنتی ویروس ویروس را شناسایی می‌کند، در مرحله بعد اقدامات زیر را ممکن است انجام دهد:
- قرنطینه کردن (Quarantine): آنتی ویروس ممکن است فایل آلوده را در قرنطینه قرار داده و اجازه ندهد که آن فایل اجرا شود یا به سایر فایل‌ها آلوده شود. با قرنطینه کردن، فایل مشکوک در محیطی جداگانه و ایزوله قرار می‌گیرد تا بتواند بررسی و در صورت لزوم تعمیر شود.
- حذف (Delete): آنتی ویروس می‌تواند فایل آلوده را به طور کامل از سیستم حذف کند. این عملیات برای فایل‌هایی که به عنوان یک ویروس شناخته شده‌اند و قابلیت تعمیر ندارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- قابلیت تعمیر (Repair): برخی نرم‌افزارهای آنتی ویروس، برای فایل‌هایی که قابلیت تعمیر دارند، تلاش می‌کنند تا ویروس را از فایل حذف کنند و فایل را به حالت سالم بازگردانند.
- اعلام و راهنمایی به کاربر: هنگامی که آنتی ویروس یک ویروس را شناسایی می‌کند، ممکن است به کاربر اعلام کند و راهنمایی‌های لازم را برای پاکسازی ویروس به کاربر ارائه دهد. این می‌تواند شامل دستورالعمل‌هایی برای حذف فایل، به‌روزرسانی آنتی ویروس یا تغییر رفتار کاربر باشد.
مراحل بالا به طور کلی نشان‌دهندهٔ فرایند برخورد آنتی ویروس با یک ویروس هستند. البته، باید توجه داشت که رفتار آنتی ویروس در مواجهه با فایل‌های آلوده ممکن است بسته به تنظیمات نرم‌افزار، نوع و خطر ویروس، و ترجیحات کاربر متفاوت باشد.
جمع بندی: چرا به آنتی ویروس نیاز داریم؟
آنتی ویروس‌ها، نرم‌افزارهای بسیار پیچیده‌ای هستند که تلاش می‌کنند سیستم را از ویروس‌ها و نرم‌افزارهای مخرب محافظت کنند. اغلب شرکت‌ها توصیه می‌کنند که کاربران آنتی ویروس را خریداری کنند، اما در واقعیت ویندوز به طور پیشفرض دارای یک آنتی ویروس قدرتمند است که نیازهای بسیاری از کاربران را برآورده می‌کند. بنابراین، خرید آنتی ویروس فقط در مواردی که فایل‌های حساسی روی سیستم خود دارید یا به طور مداوم در معرض تهدید امنیتی هستید، ارزش دارد. اما به طور کلی، برای اکثر کاربران، آنتی ویروس پیشفرض سیستم کافی است.
